Yurt dışında yaşayan Türkler dikkat! Bu yazıyı mutlaka okuyun

Türkiye'ye kesin dönüş kararı alan Yurt dışında yaşayan bir çok Türk vatandaşı, bu kararın ardından birçok sorunla karşı karşıya geliyor. Gurbetçiler sorunlarına çare bulmakta da hayli zorluk çekiyor. 

Dış Ticaret Uzmanı ve aynı zamanda AK Parti Milletvekili Metin Külünk, Gurbetçilerin merak ettiklerini bu yazısında paylaştı. Külünk, Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarını ilgilendiren bu yazısında Emeklilikten hizmet borçlanmasına, kesin dönüşte neler getirebileceğinden yabancı plaka taşıt getirme konularına açıklık getirdi.

İşte Metin Külünk'ün Gurbetçilerimiz için hazırladığı bilgilendirme yazısı;

YURTDIŞI HİZMET BORÇLANMASI YOLUYLA EMEKLİLİK

1-      Yurtdışı Hizmet Borçlanması

Temel olarak yurtdışında çalışan vatandaşlarımızın çalıştıkları ülkelerin sosyal güvenlik mevzuatı ile Türkiye'deki sosyal güvenlik mevzuatı arasındaki emekli aylığına hak kazanma koşullarının farklılığından doğan sorunları azaltmak, Anayasamızda vurgulanan 'Sosyal Devlet' anlayışının somut örneklerinden biri olan herkese sosyal güvenlik hakkını sağlamak ve bunu kitlelere yaygınlaştırmak ve 1970'li yıllarda ülkemizin döviz sıkıntısını gidermek gibi farklı amaçlarla uygulanmaya başlanan ve vatandaşlarımızın yurtdışında geçirdikleri süreleri belgelemek suretiyle, bu süreler karşılığında hesaplanacak miktarda primin Türk Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) isteğe bağlı olarak ödenmesi sonucunda emeklilik hakkı kazandıkları bir sistemdir.

2-      Yurtdışı Hizmet Borçlanma İşlemlerinin Şartları

a.       Borçlanma kapsamındaki süreler; yurtdışında geçen sigortalılık süreleri, bu süreler arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri, ev kadını olarak geçen sürelerdir.

b.      Yurtdışı hizmet borçlanmasından yararlanabilmek için borçlanma yapmak istediği sürelerde Türk vatandaşı olmak, ev kadınlığında geçen süreleri veya hizmetleri belgelendirmek ve yazılı istekte bulunmak şartları aranır.

c.       Yurtdışı hizmet borçlanmalarında, 'Türk vatandaşı olmak' şartı, borçlanılması istenilen sürelerde ilgilinin Türk vatandaşı olması gerektiğini ifade eder.

d.      Diğer bir anlatımla, Türk vatandaşlığında geçmeyen yurtdışı sigortalılık veya ev kadını olarak geçen süreler borçlandırılmamaktadır. Ancak, borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olmamasına rağmen izinle Türk vatandaşlığını kaybeden sigortalıların yurtdışında Türk vatandaşı olarak geçen süreleri borçlanma hakkı bulunmaktadır.  Bu çerçevede, 11/09/2014 tarihinden itibaren Mavi kart sahibi olarak bilinen doğumla Türk vatandaşlığını kazanmış olup da sonradan vatandaşlıktan çıkma izni almak suretiyle yabancı bir ülke vatandaşlığını kazananlar, borçlanma kapsamındaki sürelerde Türk vatandaşı olmaları durumunda borçlanma hakkından yararlanabileceklerdir. Bu itibarla izinle Türk vatandaşlığından izinle çıkan kişiler de diğer şartları yerine getirmeleri şartıyla borçlanma talebinde bulunabilmektedirler.

e.   Ayrıca, Türk vatandaşlığı ile birlikte yabancı ülke vatandaşlığı devam edenler de (çifte vatandaşlar), söz konusu yasa ile getirilen düzenlemeden yararlanabilmektedirler.

3-      Aylık Bağlanması İçin Gereken Şartlar

Ø  Kesin Dönüş şartını yerine getirmiş olmak,

Ø  Borcun tamamının ödenmiş olması,

Ø  Aylık bağlanması için gereken şartların (yaş, sigortalılık süresi gibi) yerine getirilmiş olması,

Ø  İlgili SGK il müdürlüklerine yazılı talepte bulunmak suretiyle emekli aylıklarını başlatabilmektedirler.

4-      Kesin Dönüş İbaresi ve Kapsamı

'Kesin dönüş' ibaresi, aylık tahsis talebinde bulunanların; yurtdışındaki çalışmalarının sona ermesi, ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamaları, demektir. Kesin Dönüş ibaresi, yurda giriş yaptıktan sonra bir daha yurtdışına çıkmamak anlamına gelmemektedir. Başka bir ifadeyle, Türkiye'de emekli aylığı bağlandıktan sonra yurtdışında yaşayabilirsiniz; ancak yurtdışında çalışamazsınız ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alamazsınız.

5-     Yurtdışı Hizmet Borçlanması Yoluyla Emekli Olduktan Sonra Türkiye'de Çalışma Durumu

01/10/2008 tarihinden geçerli olmak üzere yapılan bir düzenlemeye göre yurtdışında geçen sigortalılık sürelerini borçlanmak suretiyle aylık bağlananlardan Türkiye'de sigortalı çalışmaya başlayanların aylıkları kesilmekteydi. Ancak, 16.6.2010 tarihli 5997 sayılı kanun ile yapılan bir değişiklikle, borçlanma yapmak suretiyle aylık bağlananlardan 19/06/2010 tarihinden geçerli olmak üzere Türkiye'de sigortalı olarak çalışmaya başlayanların sosyal güvenlik destek primi ödeyerek çalışmalarına imkan tanınmıştır.

6-      Gelirin İkamet Edilen Ülkeye Bildirim Yükümlülüğü

Bahse konu emeklilik borçlanması neticesinde emekli aylıklarını alan Vatandaşlarımızın büyük çoğunluğu (Özellikle ev hanımı olarak borçlanma yapıp emekli olanlar) bulundukları ülkede gelirleri düşük olarak kabul edildiğinden eşleri üzerinden hastalık sigortasından faydalanmaktadırlar. Hlbuki gelir beyanında bulunurken Türkiye'den alınan emekli aylıkları bildirilmediğinden, vatandaşlarımızın düşük gelirli olmalarından dolayı yaşadıkları ülkelerde yararlandıkları hastalık kasaları, bu durumu fark etmeleri halinde geriye dönük olarak ilgili kişiye haksız yararlanma gerekçe göstererek geri ödeme talebinde bulunabilirler. Bu durumun ortaya çıkmasında ülkemiz kurumlarının herhangi bir sorumluluğu olmayıp, ilgili ülkelerin ülkemizdeki avukatlar aracılığı dahi bu tür konuları araştırdığı türden bilgiler tarafımıza iletilmektedir.

YOLCU BERABERİNDE GETİRİLEN TAŞITLAR

29/9/2009 tarihli ve 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının ile yürürlüğe konulan 4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar gereğince Olağan durumda Türkiye Gümrük Bölgesi dışında ikamet eden, diğer bir ifadeyle yerleşik olan kişiler ikamet yerlerinde adlarına kayıtlı taşıtlarını turistik kolaylıklar kapsamında yurtdışından geçici olarak getirebilirler.

13 Ekim 2015 tarihli ve 29501 sayılı Resmi Gazete'de 2015/8113 sayılı '4458 Sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar' ile yurt dışından getirilen kişisel kullanıma mahsus kara taşıtlarında izin süresi 6 aydan 24 aya çıkartıldı.

Sunulan imknların taşıtın getirildiği her ülke için ayrı kurallarla uygulanması imknı bulunmamaktadır. Ayrıca Avusturya'da aracın trafiğe çıkmasından sonra ilk muayene için 3 sene ikinci muayene için 2 sene süre tanınmaktadır. Dolayısıyla 5 yaşından küçük araçların ülkemize getirilmesi durumunda bahse konu mağduriyetin yaşanmayacağı mütalaa edilmektedir.

TÜRKİYE'YE GETİRİLEN YABANCI PLAKALI TAŞITLARA İLİŞKİN BİLGİLENDİRME
• Yabancı plakalı aracınızı Türkiye'ye getirmek için son 1 yılın 185 gününü yurtdışında geçirmelisiniz.
• Son 1 yıl içinde Türkiye'de 180 günden fazla kalmışsanız aracınızı Türkiye'ye getiremezsiniz
• Aracın ikamet ettiğiniz yerde adınıza kayıt ve tescil edilmiş olması gerekir.
• Emekli veya çalışan olmanız fark etmeksizin aracınızı Türkiye'de iki yıl (730 gün) kullanabilirsiniz.
• Başkasına ait aracı vekleten de getirebilirsiniz.
• Vekaleten getirilen aracın sahibinin de son 1 yılın 185 gününü yurtdışında geçirmesi gerekir.
• Türkiye'ye girişte ehliyetiniz, aracın yurtdışı mülkiyet belgesi ile Türkiye'de geçerli yeşil sigorta kartını yanınızda bulundurunuz.
• Sigortanız Türkiye'de geçerli değil ya da yoksa gümrükte sigorta yaptırabilirsiniz.
• Aracınızı sizden başka yurtdışında yerleşik (son 1 yılın 185 gününü yurtdışında geçirmiş) eşiniz, anne, baba ve çocuklarınız kullanabilir.
• Akrabalarınız da dahil üçüncü kişiler aracınızı, sizin içinde olmanız şartıyla ve sadece acil durumlarda kullanabilir.
• Aracınızı bırakıp yurtdışına örneğin uçakla çıkmak istediğinizde aracı kimsenin kullanmayacağına dair taahhütname vermeniz gerekir.
• Siz yurtdışındayken aracı hiç kimse kullanamaz.
• Yurtdışı yerleşiklik şartı olan 185 günlük ikamet süresi araçla her girişte kontrol edilir.
• İki yıllık yurtta kalma süresi dolmadan çıkış yaptıysanız arta kalan süreyi kullanabilmek için yurtdışı yerleşiklik şartını (yurtdışında 185 gün ikamet süresini) sağlamanız gerekir. Sağlamıyorsanız aracınızın girişine izin verilmez.
• İki yıllık sürenizin tamamını kullandıktan sonra 185 gün süreyle araç getiremezsiniz. Farklı bir araçla gelseniz dahi aracın Türkiye'ye girişine müsaade edilmez.
• Aracın yurtdışına süre bitiminden üç ay sonra çıkarılması, hak sahibi olmayan kişilerce kullanılması, satılması, kiraya verilmesi, taahhütname verilmeden yurtdışına araçsız çıkış yapılması vb. rejim hükümlerinin ihlali halinde Gümrük Kanunu'nun 238 inci maddesine göre işlem yapılır. Aracın gümrük vergilerinin dörtte biri oranında para cezası tahsil edilir ve araç yurtdışı edilir.
• Yabancı plakalı taşıtlarla ilgili detaylı ve güncel bilgilere Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na ait http://ggm.gtb.gov.tr/sikca-sorulan-sorular/bireysel/yolcu-beraberi-tasitlar web adresinden ulaşılabilirsiniz.
 

TERSİNE BEYİN GÖÇÜ

Yabancıların Türkiye'de çalışmalarının izne bağlanması ve bu yabancılara verilecek çalışma izinlerinin düzenlenmesi ile ilgili usul ve esasların belirlendiği 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun 2'nci maddesi ile '403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 29'uncu maddesinin ikinci cümlesi kapsamına girenler' 4817 Kanunun kapsamı dışında bırakılmıştır.

Ancak 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu 5901 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış olup, 403 sayılı Kanunun 29'uncu maddesi hükmü, 12/6/2009 tarihinde yürürlüğe giren 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 28'inci maddesi olarak yeniden düzenlenmiştir.

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunun 9/5/2012 tarihli ve 6304 sayılı Kanunla değişik 28'inci maddesinde;

'(1) Doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenler ve üçüncü dereceye kadar olan altsoyları, bu maddede belirtilen istisnalar dışında Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler. Millî güvenliğe ve kamu düzenine ilişkin hükümler saklıdır.

(2) Bu madde kapsamında bulunan kişilerin, seçme ve seçilme, muafen araç veya ev eşyası ithal etme hakları ile askerlik hizmetini yapma yükümlülüğü yoktur. Bu kişilerin sosyal güvenliğe ilişkin kazanılmış hakları saklı olup bu hakların kullanımında ilgili kanunlardaki hükümlere tabidirler.

(3) Bu madde kapsamında bulunan kişiler, bir kadroya dayalı ve kamu hukuku rejimine tabi olarak asli ve sürekli kamu hizmeti görevlerinde bulunamazlar. Ancak kamu kurum ve kuruluşlarında işçi, geçici veya sözleşmeli personel olarak çalıştırılabilirler.' hükmü yer almaktadır.

Bu kapsamda, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı başta olmak üzere Devlet Kurumlarında bu statüde çalıştırılan personel bulunmaktadır.

Ayrıca TUBİTAK tarafından Türkiye'ye dönmek isteyen araştırmacı ve akademisyenler için destek programları uygulanmaktadır.