Türk kalelerini bekleyen tehlike

Aydın’ın Kuşadası ilçesinde faaliyetlerini sürdüren Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği Başkanı Mahmut Ökçesiz, Unesco’ya asla karşı olmadıklarını ancak tarihi Güvercinada Kalesi’nin Unesco Dünya Geçici Miras Listesi’ndeki gibi Ceneviz Kalesi değil, Türk Kalesi olduğunu ispatladıklarını dile getirdi. Ökçesiz, Güvercinada Kalesi’nin eğer Ceneviz Kalesi olarak kalıcı tescili halinde, Türkiye’nin Karadeniz’den Akdeniz’e kadar olan kalelerinin "Ceneviz Kalesi" yaftası adı altında Dünya Kalıcı Miras Listesine gireceğini iddia ederek, bunun gelecek için büyük bir tehlike oluşturduğunu iddia etti.

Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği Başkanı Mahmut Ökçesiz, Güvercinada Kalesi’nin tarihinden bahsederek başladığı konuşmasında, "1534 yılında Barbaros Hayreddin paşanın gözetleme kulesi olarak yaptırdığı bir kaledir. 1611- 1618 yılları arasında Öküz Mehmet Paşa tarafından kaleye dönüştürülen ve şehir surlarına eklenen bir yerdir. Yani 17. yüzyılın başında Kuşadası iskana açılmıştır. Bu kalemiz ise 1826 yılında İlyas Ağa tarafından restore edilmiş ve bugün ki şekli verilmiştir. Birkaç önemli restorasyondan sonra kalemiz 2013 yılında son kez restore edildi. Şuan da bir açık hava müzesidir" açıklamasında bulundu.

"Unesco Geçici Miras Listesi’nde Ceneviz kalesi olarak gözüküyor"

Ökçesiz konuşmasının devamında, "Maalesef Kuşadası Güvercin Ada kalesi 2013 yılında UNESCO Dünya Geçici Miras listesine girdi. Biz çok sevinmiştik önceleri UNESCO Dünya Geçici Miras listesine girdi diye. Ama sonradan öğrenince 2020 yılında bu tescillenince geçici listede, şu anda Ceneviz Kalesi olarak tescillendi. Biz buna itiraz ettik, çünkü burası tamamen Türk Kalesi’dir. Burada 3 gün süreyle çalıştay düzenleyerek çalışma yaptık. 4 farklı disiplinde Mimarlık, Sanat Tarihi, Arkeoloji ve Tarih bölümlerinde inceledik. Daha sonra 2-3 ay kaynak taraması yaptık. 27 Ocak 2022 tarihinde Kültür Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne dernek olarak itiraz ettik. Bu kalemizin Türk Kalesi olarak tescil olmasına yani kararın tahsil edilmesini istedik. 120 sayfayı aşkın çalıştay raporumuzu gönderdik. Kalemiz Prof. Dr. Ömer Özyiğit adlı emekli bir arkeolog tarafından Foça Kazıları adlı bir kitapta 7 sayfalık bir iddia ile bir Ceneviz Kalesi iddiası ile şuan da geçici listededir" şeklinde konuştu.

"Güvercinada Türk kalesidir"

Başkan Ökçesiz konuşmasının devamında, “Biz bunun Ceneviz Kalesi olmadığını kesinlikle Türk Kalesi olduğunu, 120 sayfayı aşkın bir belge ile ispat ederek gönderdik ve karar şuanda Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü’ndedir. Kararın sonucunu bekliyoruz ve inşallah talebimiz Güvercinada Kalesi’nin Türk Kalesi olarak UNESCO Geçici Miras Listesine önce tescil edilmesi daha sonrada profesyonel alan yönetimi ile Türk Kalesi olarak kalıcı listeye kalmasını istiyoruz" dedi.

"Karadeniz’den Akdeniz’e Türk kaleleri tehlike altında"

Güvercinada Kalesi’nin Türk kalesi olarak tescil edilmesinin çok önemli olduğunun altını çizen Ökçesiz, "Bu çok önemli bir adım çünkü eğer Türk kalesi olarak tescil edilmezse tehlike çok büyük. Kıyılarımızda Karadeniz’den, Akdeniz’e kadar olan 11. ve 15. yüzyıllar arası yapıldığı iddia edilen ama çoğunluğu 16. ve 17. yüzyıllar arası yapılan topçu kalelerimiz maalesef Ceneviz Kaleleri yaftası adı altında Unesco Dünya Kalıcı Miras Listesi’ne girecek, buda geleceğimiz için çok büyük bir tehlikedir" diye konuştu.

"İzmir’in bazı kaleleri de aynı akıbete uğrayacaktır"

Ökçesiz eğer Güvercinada Kalesi’nin Türk Kalesi olarak tescil edilmediği takdirde, Çeşme Kalesi de dahil, İzmir’in bazı kalelerinin de aynı akıbete uğrayacağını iddia ederek, "1971’den beri yürütülen bir program var. 2013’de Dünya Geçici Miras Listesine alınmış şuan da bizim 9 kalemiz var. Bu sayı ilk önce 14’e daha sonra 20’in üzerine çıkılacağı vaat ediliyor. Bu 20’e yakın kalenin sadece 3 veya 4 tanesi Ceneviz döneminde yapılmış kalelerdir, diğerleri tamamen Türk kaleleridir. Örneğin Çeşme Kalesi’nin de Türk kalesi olduğu ispatlandı, Kuşadası Güvercinada Kalesi de Türk kalesidir. Sadece Amasra Kalesi, Yoros Kalesi, Galata Kulesi ve Ege’de de Foça haricindeki kalelerin hepsi Türk kalesidir" dedi.

Kuşadası Kültürel ve Tarihi Mirası Koruma Derneği Başkanı Mahmut Ökçesiz, Tarihi Güvercinada Kalesi’nin Türk Kalesi olduğunu, "Şehir Surları Çalıştayı Final Raporu" nu hazırlayarak dağıtımlarını gerçekleştirdiklerini belirterek sözlerine son verdi.