İç babam iç, nasıl olsa 'devlet baba' arkanda!

AKAJANS -  Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Bitlis'te tarımı yapılan tek başına kıyılıp içilebilme vasfına sahip tütün çeşitlerinin üretimi ve pazarlanması amacıyla gerekli yasal altyapı tamamlandığını anımsatarak “Tütün üretim ve pazarlama kooperatiflerinin bu nitelikteki tütünleri üretip pazarlayabilmesi için gerekli kolaylıklar sağlanmıştır" hatırlatmasında bulundu.

İYİ Parti Ankara Milletvekili İbrahim Halil Oral, Bitlis'teki tütün üretimine yönelik çalışmalara ilişkin TBMM Başkanlığına soru önergesi verdi.

Oral, Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’ye yönelttiği önergesinde, ülkede tütün üretiminin en yoğun yapıldığı alan Ege olmakla birlikte Doğu Anadolu bölgesinde üretilen kaliteli ürünler son derece meşhur olduğunu, bu kapsamda “Bitlis tütünü”nün önemli bir yer tuttuğunu işaret etti.

Bitlis tütünü üretiminin tarihi gelişimi

 Bitlis'e tütünün gelişi ve ekiminin başlaması 1600'lü yılların sonuna kadar dayandığını aktaran Oral, şunları kaydetti:

“1800'lü yıllardan itibaren Bitlis tütünü çevre bölgelerden ilgi görmeye başlamış, Halep, Şam ve Tebriz gibi yerlerden tütün almak için gelen kervanlar başlamıştır. Bu bakıldığında tütün ihracatının Bitlis'teki temelidir. Bitlis'te sigara ve tütün mamulleri üretimi ise 1883 yılında kurulan el atölyelerine dayanmaktadır. Atölye Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün sanayileşme hamleleri kapsamın 1927 ve 1936'da geliştirilmiş ve fabrika niteliğine ulaşmıştır. 1940 yılında ise “Tekel Tütün Fabrikası" adı altında sigara üretimine başlamıştır. 1983'te ise ihraç şartlı olarak İngiltere merkezli bir firma ortaklığı ile BEST sigara fabrikası kurulmuştur. 1988'de TEKEL, BEST fabrikasına ortak olmuştur. Bu fabrikalarca pek çok sigara markası vetütün üretimi yapılmış, Bitlis tütünü kalitesiyle ün salmıştır. 

2008 yılında TEKEL’in özelleştirilmesiyle Bitlis'te de sigara ve tütün üretimi için büyük değişimler başlamıştır. Verimlilik ve karlılık kaygılarıyla Bitlis Sigara üretimi durma noktasına gelmiş ve 2010 yılında fabrikalar kapatılmıştır. Bu durum tütün ekim alanlarının daralmasına sebep olmuş, alternatif tarım denemeleri ise sonuçsuz kalmıştır.” 

Bakan'a yöneltilen sorular

Bitlis’teki tütün üretiminin tarihi gelişimine işaret eden Oral, Bakan Pakdemirli’ye şu soruları yöneltti:

- Bitlis’te son 5 yılda tütün üretimi kaç ton olmuştur? Bu üretim yıl bazında ne oran gerçekleşmiştir? 

- Bitlis’te son 5 yılda ne kadar alanda tütün ekimi yapılmıştır? Bu ekimin yıl bazında oranı ne şekilde gerçekleşmiştir? 

- Bitlis'te üretilen tütünün kalitesi ve özellikleri hakkında bakanlığınızın son 5 yılda yaptırdığı bir analiz ve araştırma var mıdır? Varsa içeriği nedir? 

- Bitlis'te kaç sözleşmeli tütün üreticisi bulunmaktadır? 

- Bakanlığınıza tütün üretimi hakkında Bitlis'te ne gibi sorunlar iletilmektedir? Bu sorunların çözümü için ne gibi adımlar atılmaktadır? 

- Bitlis'te tütün ekim alanlarının ve üretim miktarının artırılması planınız var mıdır?  Varsa bunu ne şekilde gerçekleştirmeyi planlamaktasınız? 

- Bitlis'te yeniden tütün üretim ve sigara fabrikalarının kurulması için bir teşvik ya da destek planınız var mıdır? 

- Bitlis’te tütün ve sigara fabrikalarının kapatılmasıyla ortaya çıkan geriye gidişi önlemek için bir planınız bulunmakta mıdır? 

Serbest piyasa kuralları geçerli

Soru önergesini cevaplayan Bakan Pakdemirli, Türkiye’de tütün üretim ve ticaretine yönelik işlemlerin 9 Ocak 2002 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 4733 sayılı “Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun" kapsamında yürütüldüğünü hatırlattı. 

Bitlis ve ülkede tütün tarımı yapılan diğer yerlerdeki tütünlere pazar bulunması ve bu sayede üretim artışı sağlanması amacıyla 4733 sayılı Kanunda değişiklik yapıldığını anımsatan Pakdemirli şunları kaydetti:

“Ülkemizde yerleşik tütün mamulü üreticilerinin ihtiyaç duydukları tütünlerin yüzde 30'unun Türkiye'de üretilen tütünlerden karşılanması zorunluluğu getirilmiştir.

Türkiye'de tütün üretimi 2002 yılından itibaren 4733 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde üretici ile alıcının piyasada serbestçe bir araya gelerek karşılıklı sözleşme imzalamaları doğrultusunda gerçekleşmektedir. 

Ülkemizin herhangi bir yerinde üretilen tütüne talep oluşması halinde, talep sahibi şirketler zaman geçirmeksizin o bölgedeki üreticilerle sözleşme yapmakta, talebin karşılanamaması durumunda, başta fiyat olmak üzere üretimi artırıcı farklı uygulamalar hayata geçirilmektedir.”

Tek başına kıyılıp içilebilen tütünler için kolaylık sağlandı 

Pakdemirli ayrıca Bitlis'te tarımı yapılan tek başına kıyılıp içilebilme vasfına sahip tütün çeşitlerinin üretimi ve pazarlanması amacıyla gerekli yasal altyapı tamamlandığını anımsatarak “Tütün Üretim ve Pazarlama Kooperatiflerinin bu nitelikteki tütünleri üretip pazarlayabilmesi için gerekli kolaylıklar sağlanmıştır. Bu çerçevede, başvuru sahibi tüzel kişilerden talep edilen hizmet bedelleri kooperatiflerde onda bire düşürülmüş, kurulacak tesislerde aranan tam ve yeni teknoloji şartından kooperatifler istisna tutulmuşlardır.” bilgisini verdi. 

Bekir Pakdemirli, bitkisel üretime ve tarım alanlarına ilişkin veriler düzenli olarak TÜİK tarafından kurumsal internet sitesinde kamuoyunun bilgisine sunulduğunu sözlerine ekledi.