Muammer Sabri

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi (5)

Muammer Sabri

  • 268

3.2. Olumsuz yönler

1 - Başkanlık sisteminde, üst düzey atamalar, anlaşmalar,

bütçe, veto, yüce divan yargılaması gibi yasama ile başkan arasında fren ve denge araçları bulunmaktadır. Cumhurbaşkanlığı sisteminde üst düzey atamalar için TBMM onayı aranmadığından fren ve denge başkan lehine bozulmuş, başkanı çok güçlü hale getirmiştir.

2 - Başkanlık sisteminde yürütmenin, yasama organını seçime götürme yetkisi olmadığı halde, Cumhurbaşkanlığı sisteminde, başkan TBMM’yi zaman seçime götürebilmektedir. Bu durum başkanlık sisteminden önemli bir sapma olup parlamento, başkan karşısında zayıflatılmıştır.

3 - Anayasa'da erkler arasında görece eşit olarak paylaştırılması gereken devlet otoritesine ilişkin yetkilerin, yürütme lehine genişlediği ve erklerin seçiminde kuvvetler ayrılığı açısından risk oluşturabilecek düzenlemelerin bulunması

5 - Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Cumhurbaşkanına yasama yetkisi tanınması,

6 – Anayasa’ya göre meclis beşte üç çoğunlukla Cumhurbaşkanı seçimlerinin yenilenmesine karar verebilirken Cumhurbaşkanı tek başına ve hiçbir koşulla ilgili olmadan parlamento seçimlerini yenilemeye yetkisine haizdir.Bu durumda, yasama organı, yürütme karşısında zayıf bırakılmıştır

7 – Yeni sistem, Cumhurbaşkanının, aynı zamanda parlamentodaki en büyük siyasi grubun da temsilcisi/başkanı olmasına imkan sunduğu için cumhurbaşkanı yasama organı üzerinde azami derecede etkili olma imkanına da kavuşmuştur. Siyasi partiler yasasındaki antidemokratik hükümler ve milletvekillerinin genel başkanlar tarafından belirlendiği düşünüldüğünde, yasamanın yürütme karşısında elinde bulundurduğu var sayılan denge-denetleme mekanizmasının varlığından söz edilemez hale gelmiştir

8- Önceki bölümde detaylı anlatıldığı üzere Cumhurbaşkanının, Hakimler ve Savcılar Kurulu üyelerini belirleme konusundaki yetki ve etkisi yargı bağımsızlığını tartışılır hale getirmektedir

9 - Sistemin demokratik niteliğinin korunabilmesi, devlet

iktidarının tek bir merkezde toplanmaması ve hürriyetler açısından risk oluşturmaması için sistem içinde denge ve denetleme mekanizmaları zayıftır.

12 - Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların yazılı soruları yanıtlamaması durumunda bir yaptırım öngörülmemiştir.

13- Cumhurbaşkanı, yardımcıları ve bakanlar hakkında meclis soruşturması açılabilmesi için vazedilen oy oranlarının yüksekliği yasama denetimini zorlaştırmaktadır.

14 - Cumhurbaşkanı tarafından atanan yardımcıları, kendisinin yokluğu durumunda, Cumhurbaşkanı ile aynı yetkileri kullanabileceklerdir. Seçilmemiş ve TBMM'nin herhangi bir onay sürecinden de geçmemiş olan atanmış kişilerin, seçilmiş bir Cumhurbaşkani ile aynı yetkilere sahip olabilmeleri, temel demokratik değer ve uygulamalara terstir.

16 – Atanmış cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yasama dokunulmazlığı sağlanmış olması da, yürütmeyi yargı denetiminin dışında tutmuştur.

17- Yeni sistemin koalisyonlar dönemini bitirip güçlü bir yönetim sistemi getireceği savunulsa da uygulamada seçmen desteği düşen AK Parti’nin yüzde cumhurbaşkanlığı seçiminde 50+1 rakamına ulaşabilmek için MHP ile Cumhur İttifakı’nı oluşturarak bir anlamda koalisyona mecbur kaldığı görülmüştür.

18- Yukarıdaki örneklerde görüleceği zere Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde  yasama ve yargı karşısında çok güçlendirilmiş, kuvvetler ayrılığı neredeyse bitirilmiştir. (Yarbay, 2017)

 

(BİTTİ)

 

Kaynakça

Akgül, M. (2010). Kuvvetler Ayrılığı İlkesinin Dönüşümü ve Günümüz Demokratik Rejimlerindeki Anlamı. (4).

Büke, A. (2016). Kuvvetler Ayrılığının Parlamenter Sistemde Siyasal Partilerin Faaliyetlerinin Etkisi. Uluslararası Bilimler Araştırmalar Dergisi, 112.

Dönmez, Ö. (2017). Hükümet Sistemleri ve Hükümet Sistemlerinin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi. Dergipark, 42-50.

Demir, F. (2012). Anayasa Hukuku. İzmir: Birleşik Matbaacılık.

Gülener, S. (2016). Başkanlık Sistemlerinde Denge ve Denetleme (ABD, Brezilya, Arjantin, Meksika, Şili, Güney Kore). İstanbul: SETA Yayıncılık.

Teziç, E. (2012). Anayasa Hukuku,. İstanbul: Beta Yayınevi.

Yarbay, E. (2017). Cumhurbaşkanlığı Sistemi-Yağmurdan Kaçarken Doluya Tutulmak. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.

Yazarın Diğer Yazıları