İnternet medyası ve koronavirüs tedbirleri

(MUAMMER SABRİ - HABER PLATOSU ÖZEL)

Çok geniş kitlelere haber ve bilgi ulaştırabilme imkânı sunan internet teknolojisi, McLuhan’ın “küresel köy” teorisini de kuvvetlendirmektedir.

“Yeni medya” kavramının temel bileşenlerinden olan internet haber portallarının 20 Mayıs 2020 itibarıyla 5 milyonu aşkın vaka, 328 bin ölü sayısına ulaşılan Kovid-19 pandemisi sürecindeki performansı da “küresel köy”ün güven katsayısı açısından önem arz eden bir inceleme konusudur.

Bu konudaki araştırmalardan birinde, “Türkiye'de Aralık 2019-Mayıs 2020 tarihleri arasında salgın haberlerine bakıldığında doğru bilginin yanı sıra çok sayıda yanlış bilginin de yer aldığı görülmektedir. Özelikle Türkiye'de vaka görülmeye başlamadan önce, kanıta dayalı bilimsel verilerin dışında çeşitli yöntemlerle virüsün yok edilebildiğinden, bağışıklık sistemini kuvvetlendirerek etkisinin azaltılabildiğine kadar çok sayıda habere yer verilmiştir.” tespitine yer verilmektedir. (Türk Tabipleri Birliği, 2019)

Özetlenen tabloda karşımıza çıkan hangi içeriğin doğru olup olmadığını anlamak için öncelikle iletinin, haberin kaynağına bakmalıyız.

Toplumu yanlış yönlendirecek kimi zamanda paniğe sürükleyecek sorumsuz tuzaklarından mesleki ilkelere sımsıkı sarılarak korunabiliriz.

Bu anlamda neyin yayımlanıp yayımlanmayacağı kararının alınması süreci, yani “eşik bekçiliği” de üzerinde durulması gereken kavramlardan biridir.

“Gündem belirleme yaklaşımları açısından bakıldığında eşik bekçiliği klasik medyada halkın ne hakkında hatta onunda ötesinde nasıl düşüneceğini şekillendiren en önemli mekanizmadır. Yeni medyadaki kullanım potansiyeline bakıldığında ise eşik bekçiliği halkın ne düşündüğü hakkındaki genel verileri manipüle etme gücüne de erişmektedir.” (Narmanlıoğlu, Nisan 2016)

Belli sermaye gruplarının, ideolojilerin ve siyaset odaklarının “eşik bekçiliği”ni yapmayan, meslek ilkelerine bağlı medya organları, her zaman olduğu gibi pandemi sürecinde de doğru bilgiye ulaşma konusunda öncelikli tercih sebebidir.

Teyit.org gibi manipülatif haberlerin içeriğini araştırıp elde ettiği sonuçları açıklayan siteler bilgi teyidi anlamında güvenilir başvuru kaynakları arasında yerini almış durumdadır.

İnternet haber portalları, kaynağından ve içeriğinden emin olmadıkları, teyit edemedikleri hiçbir enformasyonu, iddiayı haberleştirmemelidir.

“Haberi atlamak pahasına da olsa muhabir kendisinin birinci elden bilgilenmediği hiçbir konuyu haberleştirmemeli ancak duyumlarını haberleştirmek için sonuna kadar çabalamalıdır.” (Anadolu Ajansı, 2014, s. 29)

“Gazeteci, kaynağını bilmediği bilgi ve haberleri yayınlamaz; kaynak açık olmadığında, yayınlamaya karar verdiği durumlarda da kamuoyuna gerekli uyarılarda bulunur.” (Türkiye Gazeteciler Cemiyeti)

İnternet haber portallarının editörleri de “iyi bir gazeteci” olmanın ve dahası “habercilik bilimi”nin şu entelektüel ilkelerine sımsıkı sarılmalıdır:

“1- Asla var olmayan bir şeyi ekleme. 2-Asla okuyucuyu/izleyiciyi kandırma. 3-Yöntemlerin ve hareket noktan konusunda mümkün olduğunca şeffaf ol. 4-Kendi özgün haber toplama yöntemlerinle çalış. 5- Tevazu sahibi ol.” (Kovach & Rosenstiel, 2007)

Unutulmamalıdır ki; Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’nde de belirtildiği üzere gazeteci, kaynağını bilmediği bilgi ve haberleri yayınlamaz; kaynak açık olmadığında, yayınlamaya karar verdiği durumlarda da kamuoyuna gerekli uyarılarda bulunur.

Kaynakça

Anadolu Ajansı. (2014). Habercinin El Kitabı. Ankara: Anadolu Ajansı.

Kovach, B., & Rosenstiel, T. (2007). Gazeteciliğin Esasları. Ankara: ODTÜ Yayıncılık.

Narmanlıoğlu, H. (Nisan 2016). İnternet Sitelerinde Eşik Bekçiliği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.

Türk Tabipleri Birliği. (2019). Covid-19 Pandemisi İki Aylık Değerlendirme Raporu. Ankara.

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Türkiye Gazetecileri Hak ve Sorumluluk Bildirgesi.